Anadolu Selçuklu Mimarisindeki Geometrik Süslemelerde Restarasyon Hataları

Türklerin Anadolu'daki mimari teşekküllerini meydana getiren Selçuklular hâkim olduğu Anadolucoğrafyasının çeşitli bölgelerinde cami, mescit, medrese, şifahane, kale, kervansaray, köprü, hamam, türbe vetarikat yapıları gibi mimari eserlerle şehirleri donatmışlardır. Bu eserler strüktürel açıdan ihtiyacı karşılamanınyanı sıra estetik açıdan çeşitli malzeme ve tekniklerle bezenmiştir. Özgün bir üslupta dönemin estetik zevkininyansıtıldığı eserler gerek insan eliyle gerekse doğanın yıkıcı gücü ile zamanla tahrip olmuştur. Mimari eserlerinkorunması ve gelecek kuşaklara aktarılması için inşa edildiği dönemden günümüze kadar olan süreçteonarımlara ihtiyaç duyulmuştur. Onarımlar genel itibariyle yapısal açıdan binayı koruma için yapılsa da yapı ilebir bütün olan süslemelerin de onarıldığı görülmektedir. Bu eserlerin restorasyonları kimi zaman aslına uygunbir şekilde kimi zaman ise eski halini aratacak biçimde gerçekleştirilmiştir.Bu çalışmada sadece belirli bir dönem ve belirli bir motif grubu çerçevesindeki mimari eserlerde yapılanrestorasyonların modelsel hataları ortaya konmaya çalışılmıştır. Diğer bezeme motiflerinden farklı olarak bilhassa geometrik süslemeler doğaçlamaya veya farklı yorumlara yer vermeyecek şekilde katı kurallarlayapılmalıdır. Geometrik süslemelerde ölçü, oran, orantı, düzen, ahenk, ritim, disiplin, denge, simetri, merkezilik,sonsuzluk, soyutluk ve matematik bütünlük içerisinde verilmelidir. Bunlardan herhangi birini göz ardı ettiğinizdetasarımda bozulmalar meydana gelmektedir. Bu açıdan bakıldığında geometrik bezemelerin restorasyonu diğerbezemelere göre daha özen isteyen bir iştir. Konuyu Anadolu Selçuklu Mimarisi ve geometrik süsleme özelindedaraltmamıza rağmen yüzü aşkın Selçuklu eserinde hatalarla karşılaşmamız eserlerin onarımlarında gereklihassasiyetin gösterilmediğini ortaya koymaktadır. Çalışmada tespit ettiğimiz eserlerin varsa eski durumlarınıgösteren fotoğrafları konulmuş, modelin bütünü ortaya çıkarılarak çizimleri verilmiş ve günümüzdekidurumunun fotoğrafı ile hataların nerede ve nasıl yapıldığına dair görüş belirtilmiştir. Umarız çalışmamız birfarkındalık meydana getirir ve ileride yapılacak olan restorasyonlar uzman kişilerin kontrolünde doğru malzemeve ekipman ile ehil kişilerin ellerine teslim edilmesine vesile olur. Süsleme restorasyonlarındaki amaç eksikkalan kısımların ne şekilde olursa olsun tamamlanmasından ziyade ilk günkü ihtişamına yaraşır bir şekilde vedoğru malzeme ile yapılması olmalıdır.