At Sırtında Ermenistan;New York Herald Muhabirlerinin 1897-98 Kışında Yaptıkları Yolculuğun Hikayesi

1894 yazında Ermeni Komitelerinin, Batılı devletlerin müdahalesini sağlamak için uzun bir hazırlıktan sonra Sason merkezli olarak başlattıkları ve akabinde bütün Doğu Anadolu coğrafyasına yayılan isyan, Hamidiye Alayları ile düzenli ordu birlikleri tarafından bastırılmış ve bunun sonucunda Batılı ülkelerde “Türkler Ermeni katliamı yapıyor” şeklinde haberler çıkmaya başlamıştı. Resmî Osmanlı kayıtlarında dokuz yüz olarak bilinen ölü Ermeni sayısı, genellikle bölgede bulunan misyoner kaynaklı haberlerle Batılı basında abartılarak neredeyse Türk aleyhtarı bir kampanyaya dönüşmüştü. Bu dönemde tek bir gazetenin, dönemin en çok satan yayın organlarından biri olan New York Herald’ın, bu olayları tarafsız bir şekilde aktardığını görmekteyiz. Gazetenin sahibi James Gordon Bennett Jr. İstanbul’a gelerek Sultan ile görüşmüş ve kendisini Herald muhabirlerinin, olup bitenleri yerinde inceleyerek bir yazı dizisi hâlinde gazetesinde yayımlamalarına ikna etmişti. Bu amaçla New York’tan gelen Dr. George H. Hepworth ve ekibi İstanbul’dan gemiyle başladıkları yolculuklarına Trabzon’da karaya çıkarak devam etmiş, Erzurum, Bitlis, Diyarbakır, Antep üzerinden İskenderun’a varmış ve kendilerini bekleyen gemiyle İstanbul’a dönmüştü. 1897-98 kışında, demir yolunun hiç bulunmadığı, kara yollarının da gayet bozuk ve tamire muhtaç olduğu bir coğrafyada yapılan ve sekiz hafta süren bu zorlu seyahate ilişkin haberler önce Herald gazetesinde günü gününe tefrika edilerek bu yayın organının tirajını artıracak derecede büyük bir gazetecilik başarısı yakalamış, ardından da bizzat yazarının kaleminden At Sırtında Ermenistan adıyla kitap olarak yayımlanmıştır.