Bir Hıristiyanlık Çıkmazı Olarak Gnostisizm

Gnostikler Hıristiyanlığa karşı mücadelelerinde Gnostisizm’in bazı temsillerini Hıristiyanlık kavramları içerisinde bir dönüşüme sokarak, kendi kuramcı teolojilerinin gelişimine büyük bir zemin hazırladılar. Diğer taraftan, zamanla Hıristiyanlığın ana rahmine sızıp orada mayalanarak ve kendi doktrinlerine yeni bir form kazandırarak giderek büyüdüler. Aynı süreçte Hıristiyanlık da Gnostisizm’in ögelerinde kendisinin mistik düşünce yapısını zenginleştirecek motifler buldu. Böylece Hıristiyanlık kendi siyasal ve kültürel avantajlarını kullanarak ve Gnostisizm’in protestosunu aşarak onu kendi içerisinde yaratmış olduğu dâhili bir akıma katıp hazmetmeye çalıştı. Ne var ki bunu başarıp başaramadığı hususu şu an bile modern din tarihçiliği bakımından aktüel bir sorudur. Zira Gnostisizm, Pavlus Hıristiyanlığı’nın kanonlaşmış teo-ontolojsinde kendine mahsus bir içerik kazanarak hem erken Hıristiyanlığın, hem de zamanla Pavlus’un Gnostik temayüllerden etkilenerek şekillendirmiş olduğu “Hıristiyan Mistisizmi”nin bir çıkmazı olmayı sürdürmektedir.