Bir Sadrazamdan Devlet Görevlilerine Yazılı Emirler ve Öğütler; Şehid Ali Paşa Talimatnâmesi

Devlet idaresindeki bozukluklara çözüm arayışı çerçevesinde XVI. yüzyıl ortalarından itibaren nasihatnâme/siyasetnâme türü eserler yazma geleneği ortaya çıkmış ve son örnekleri XVIII. yüzyılda kaleme alınmıştır. Venedik Cumhuriyeti’ne karşı yaptığı başarılı savaşın yanı sıra dâhilde de devleti düzene sokmaya çalışan Damad/Şehid Ali Paşa’nın, vefatına yakın devlet görevlilerinin işlerinde nasıl hareket edeceklerine dair hazırlattığı Talimatnâme bunun güzel ve tipik bir örneğidir. Aslında yakın adamlarından Defterdar Sarı Mehmed Paşa’nın Nesâyihü’l-vüzerâ ve’l-ümerâ adlı nasihatnâmesinin devlet görevlilerine dair olan bazı kısımlarının nasihat şeklinde bir hulasası olduğu anlaşılan bu Talimatnâme, türünün çarpıcı ve nadir örneklerindedir. Kanuni Sultan Süleyman’ın veziriazamı Lütfi Paşa’dan sonra bir sadrazama ait türünün ikinci ve son örneklerinden olması önemlidir. Zira XVIII. yüzyılda artık klasik siyasetname dışına çıkılarak gözler Batı’ya çevrilecektir.