Bir Taşlıcalı Yahyâ Meselesi

Arnavutluk’tan devşirilerek İstanbul’a getirilmiş bir gencin hikâyesi bu. Adına Yahyâ denilen ancak taşlık bir yerden geldiğini söylediği için hafızalara Taşlıcalı Yahyâ olarak kazınan bu genç, on altıncı yüzyılda pek çok şairin arasından sıyrılıp ismini bugüne taşıyabilecek derinlikte şiirler kaleme almıştır. Bu şiirleri topladığı Divan’ı onun çok yönlü kimliğine ışık tutmaktadır. Katıldığı askerî seferleri uzun uzun anlatan ve şiirlerini epik bir mahiyete büründüren şair, savaş ortamındaki sevgilisini renkli elbiseler (âsumânî, gülgûnî ve ak câmeler, gök destmâller, mâi ridâlar) içinde siyah atının üzerinde sunmayı ihmal etmez. Seferden sefere koşsa da tabiattaki güzellikleri bazen dekoratif bazen de hakiki bir öge olarak şiirine taşır. Bir sümbül yahut bir karanfil müstakil olarak şiirine konu olur. Uzun yıllar yaşamanın verdiği tecrübeleri hikmetli söyleyişler ile taçlandırır, ileri yaşlarda dâhil olduğu tasavvufun etkisiyle şiirinin kapılarını sufiyane söyleyişe açar. Onu bazı şiirlerinde tevekkül ve teslimiyet içinde görsek de zaman zaman hâlinden ve değerinin bilinmediğinden şikâyet ettiği de olmuştur. Yahyâ’nın renkli ve çok yönlü kimliğinin ortaya konulduğu kimi zaman akademik kimi zamansa deneme üslubuna yakın sözleri bulabileceğiniz bu çalışma, okuması kolay ve zevkli kısa yazılardan oluşmaktadır. Bu yazıların amacı okuyucuya şair ve Divan’ı hakkında geniş bir perspektif sunmaktır.