Canlı Tarihler IV. Kitap;II. Abdülhamid Devrinde Üç Tıbbiyeli Celal Muhtar Özden • Ethem Ruhi Balkan • Kadri Raşit Anday

İlk olarak Türkiye Yayınevi tarafından yayımlanan ve Tahsin Demiray’ın gayretleri neticesinde hayata geçirilmiş bir tarih yazımı projesi olan Canlı Tarihler serisi neşredileli 80 yıl oldu. Son yüz yılın kültür, sanat, düşünce ve siyasi hayatına damga vurmuş portrelere dair hatıraların fasiküller halinde yayımlandığı bu seri yakın tarihimize, kültürümüze ve memleket meselelerimize dair önemli bir kaynak olma vasfını daima korumuştur. Hem araştırmacılara hem de pek çok okura ilham verecek ve ufuk açacak mahiyette bilgiler ve tecrübeler nakleden Canlı Tarihler serisi, onlarca değerli isme fasiküller dahilinde yer vermiştir. Bu fasiküllerin her biri vesikalar ile desteklenmiş birer hatırat hüviyetindedir. Canlı Tarihler’in Büyüyenay’a katılacak bu dördüncü kitabı İkinci Abdülhamid devrinde üç tıbbiyelinin hatıralarını bir araya getiriyor. Celâl Muhtar Özden, Ethem Ruhi Balkan ve Kadri Raşit Anday. Hatıra sahiplerinden ilki dermotofitler (küf mantarı) üzerine yaptığı çalışmalarıyla bilinen “buluş” sahibi, dünya tıp literatüründe yer alan Dr. Celâl Muhtar Özden (1865-1947); ikincisi Kuleli Askeri Tıbbiye İdadisi mezunu Ethem Ruhi Balkan (1873-1949), mesleğinden ziyade gazeteciliği, yazarlığı ve siyasi kimliği ile tanınmaktadır. Jön Türk hareketi içinde yer almış, Cenevre’de, Londra’da, Kahire’de Osmanlı gazetesini Filibe'de Rumeli Telgrafları, Rumeli ve Balkan gazetelerini, Sofya’da Resimli Balkan ve Çiftçi Bilgisi dergilerini çıkarmış, hapisler, sürgünlerle geçen bir hayatın sahibi. Üçüncü hatıra sahibimiz Türkiye’nin ilk çocuk hastalıkları uzmanlarından Kadri Raşit Anday (1875-1949). Şair Melih Cevdet Anday’ın büyük amcası olan Kadri Raşit 1915’te kurulan Darülfünun Tıp Fakültesinde ilk Çocuk Hastalıkları Kürsüsü’nün başına getirilmiş, çalışmaları ve yayınlarıyla ilk akademik Türk pediatrıdır. Bu üç önemli şahsiyetin en dikkat çeken özelliği, İkinci Abdülhamid dönemine yaşamış olmaları ve hatıralarında İkinci Abdülhamid'e oldukça geniş bir yer vermeleridir. Söz konusu dönem, siyasi ve toplumsal değişmenin hız kazandığı, aynı zamanda İkinci Abdülhamid'in yönetim anlayışına karşı siyasi muhalefetin giderek arttığı bir süreç olarak öne çıkar. Bu eserde bir araya gelen üç isim, dönemin muhalif rüzgârlarını benimsemiş ve hatıralarında da bu muhalif duruşlarını yansıtmışlardır.