Dîvânu Lugâti’t- Türk;Türk Dilinin İlk Sözlüğü

"Gördüm ki Allah devlet güneşini Türk burçlarında doğduruyor, bütün feleklerionların hükümranlığı ile döndürüyor. Onlara Türk adını verip hükümran kılmış veonları dönemin egemen gücü eylemiş. Dönem insanının idaresini onların elinevermiş ve onları insanların başına getirip hak yolda desteklemiş. Onlara intisapedip yollarında yürüyenleri yüceltiyor, istedikleri her şeye nail eyliyor ve yaramazinsanların eziyetinden koruyor. [O zaman anladım ki] aklı olana yaraşan, oklarınahedef olmaktan korunabilmek için bu insanların tuttuğu yolu tutmaktır. Derdinidinletebilmek ve gönüllerini kazanabilmek için ise onların dilleriyle konuşmaktandaha güzel bir yol yoktur. Bir düşman, korkusundan dolayı gelip onlara sığınıncaonu güvende kılarlar. Sonra başkası da ona sığınır ve zararı giderilir. Buhara'nınsözüne güvenilir bir âliminden ve ayrıca Nîşâburlu bir âlimden duydum. Her ikiside kendilerine ait rivayet zinciri ile şunu naklediyorlardı: Allah Resulü (s.a.v.);kıyamet alametlerini, ahir zaman karışıklıklarını ve Oğuz Türklerinin ortayaçıkacağını söylediği sırada 'Türk dilini öğreniniz; çünkü onların uzun sürecekegemenlikleri vardır.' buyurdu. Bu hadis doğru ise –ki sorumluluk rivayet edenlereaittir– Türk dilini öğrenmek çok gerekli bir iş olur; yok doğru değilse o zaman daakıl bunu gerektirir."Dîvânu Lugâti't-Türk, Kaşgarlı Mahmud tarafından Araplara Türkçeyi öğretmekve Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu göstermek maksadıylayazılan, Türk dilinin ilk sözlüğüdür. Kaşgarlı Mahmud'un devrin Türk illerini birbir dolaşarak ve doğrudan doğruya kendi derlediği dil malzemesine dayanarakkaleme aldığı elinizdeki bu kitap, yalnızca bir sözlük olmayıp Türkçenin XI.yüzyıldaki dil özelliklerini belirten, ses ve yapı bilgisine ışık tutan bir gramerkitabı; kişi, boy ve yer adları kaynağı; Türk tarihine, coğrafyasına, mitolojisine,folklor ve halk edebiyatına dair zengin bilgiler içeren, aynı zamanda döneminintıbbı ve tedavi usulleri hakkında bilgi veren ansiklopedik bir eser niteliği detaşımaktadır. Eser Araplara Türkçeyi öğretmek maksadıyla kaleme alındığı içinTürkçeden Arapçaya bir sözlük şeklinde tertip edilerek yaklaşık 8000 civarındakelime, madde başı olarak belirlenmiştir. Madde başı olan kelimelerinaçıklamaları yapılırken mânalarının daha iyi anlaşılmasını sağlamakmaksadıyla deyimlerden, atasözlerinden ve şiirlerden örnekler verilmiş vebunların Arapça tercümeleri de yapılmıştır. Eserde ayrıca Türklerin oturduğuyerlerle münasebette bulunduğu milletleri gösteren "ilk Türk dünyası haritası"da yer almaktadır. VakıfBank Kültür Yayınları tarafından Dîvânu Lugâti't-Türk –Türk Dilinin İlk Sözlüğü adıyla Türkçeye kazandırılan bu eser, kullanımınıkolaylaştıran kapsamlı bir dizinle birlikte okuyucularla buluşuyor.