Fars ve Türk Edebiyatında Dil/Gönül Kavramı

Edebiyatın tanımı hususunda farklı görüşler olsa da onun gerçekliği ve mahiyeti çoğunlukla değişmez. Örneğin, Homer’in İliada’sı ile Firdevsî’nin Şehnâme’si, Milton’un Kayıp Cennet’i ile Dante’nin İlâhi Komedya’sı, Hafız’ın gazelleri ile Hugo’nun şiirleri arasındaki yakınlıklar ve yine Shakespear’in, Dostoyevski’nin eserleri ile Tagore’nin eserleri arasındaki benzerlikler bunu bize açık şekilde göstermektedir. Binlerce yıllık geçmişe sahip olan ve İran tarihinin her dönemde zirvesinde yer alan Fars Dili, kültürü ve edebiyatı, oldukça zengin bir mirastır. Söz konusu bu miras, tüm asırlarda dünya medeniyetinin istifadesine sunulmuştur. Bu istifade süreci incelendiğinde ise Farsça ile gelişen edebiyatın önemli temsilcileri arasında hep Türk asıllı şairlerin bulunduğu gerçeğiyle karşılaşırız. Bununla birlikte Fars Edebiyatının arkasında, Gazneliler, Sâmanoğulları ve Selçuklular başta olmak üzere Türk hükümdarların destek ve himayesi de mütemadiyen sürmüştür. Türkler, İranlılarla asırlar boyunca ortak bir tarih ve coğrafya geçmişine sahip olduklarından, ebebî ve kültürel etkileşimleri ile alışverişleri de diğer milletlere göre daha fazla ve uzun süreli olmuştur. Kaldı ki onlar İran başta olmak üzere Çin, Hint, Arap ve Roma gibi köklü medeniyetlerle sürdürdükleri kültür temasları boyunca da sürekli yeniliklere açık bir tavır sergilemişlerdir. Nitekim Türk Dilinin bilim ve sanat dili olma gücüne sahip oluşunu da bu olgunun bir sonucu olarak değerlendirmek lazım gelir. Elinizdeki kitapta ise Fars Dili ve Türk Dilinin mezcedildiği coğrafyanın Klasik Dönem metinleri Karşılaştırmalı Edebiyat bağlamında ele alınmıştır. Bu kapsamda çalışma; Fars Dilinde ‘dil’ kelimesinin Türk Dilinde birebir kullanım alanı yanında, ‘dil’ kelimesiyle onun mana bakımından karşılığı olan ‘gönül’ arasındaki mukayeseyi de barındırmaktadır. Nihâî olarak çalışma, her iki dilin ayrılan yönleriyle birlikte daha ziyade ortak noktalarındaki zenginliğini gözler önüne sermek amacıyla ele alınmıştır. Bütün bu yönleriyle bir nevi manzum sözlük hüviyetini de barındıran çalışma, müstefîd olunacağı ümidiyle değerli okura ve bilim dünyasına armağan edilmiştir.