Fıkıh ile Tasavvuf Arasında: Bahaaeddinzaade’nin Siyaset Düşüncesi

Elinizdeki kitap, XVI. yüzyıl Osmanlı âlimlerinden ve Halvetî-Bayramî şeyhlerinden Muhyiddin Mehmed b. Bahâeddin, meşhur ismiyle Bahâeddinzâde’nin (ö. 952/1545) siyaset düşüncesini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Eser, Kanûnî (ö. 974/1566) döneminin güncel tartışmalarına ışık tutması açısından genel olarak İslam siyaset düşüncesi ve özel olarak da Osmanlı siyaset düşüncesi için temel başvuru kaynağı olma potansiyeline sahiptir. Bahâeddinzâde sultan-ulemâ, şeriat-siyaset ikilemlerinde Ebü’l-Ferec İbnü’l-Cevzî’nin başını çektiği “şeriatın kemalini” savunan ekole mensuptur. Bu düşünceye göre İslam şeriatı ilâhî, kâmil bir siyasettir. Dolayısıyla insânî-aklî-örfî bir siyasetle ikmale ihtiyaç duymaz. Bahâeddinzâde’nin siyaset düşüncesinin dönemiyle ilgili eleştirilerinin merkezinde hiç şüphesiz zamanın değişmesiyle uygulamaların değişmesinin gerekliliği fikrine bir tepki vardır. O, şeriatın yetersizliğini iddia ederek aklî-örfî kanunlar ihdas edilmesine karşı çıkmaktadır. Bahâeddinzâde tespit edilebildiği kadarıyla XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin siyâsî anlamda en güçlü olduğu dönemde, devlet nizamının ilmî ve hukukî planda bozulmaya doğru gittiğini söyleyen ilk siyaset metni müelliflerinden biri olarak görülebilir. Bahâeddinzâde’nin siyasete dair eserleri günümüze kadar bilinmemekle birlikte o hiç şüphesiz XVI. yüzyıl Osmanlı siyaset düşüncesinde önemli bir yere sahiptir. Osmanlı siyaset düşüncesi Bahâeddinzâde’nin düşünceleri göz önüne alınarak tekrar okunmaya ve ele alınmaya ihtiyaç duymaktadır.