Hayy İbn Yakzan (Ruhun Uyanışı)

Bu ünlü hikâyenin, Hayyın varoluşu ve tekâmülü çizgisinde, insanın tarihini özetlemekte olan ince anlatım tarzı, bizi Hayyın şahsında başka bir şeyleri de temsil ettiği konusunda ikna etmelidir. Yalnız başına yaşadığı adada Âdeme benzeyen konumu, ateşin kâşifi olarak üstlendiği Promoteus rolü, ilerleme kaydetmesi ve sapması, ateşle zekîce tecrübelere girişmesi ve ondan bir parçayı kavramaya çalışması, onun insanoğlunu sembolize ettiğini göstermektedir. Çünkü o da ilk insan gibi her şeyi kendi başına keşfetmek zorundadır. Ayrıca, bir insan olarak, ruhun hayat kaynağı olan hayvânî yönünden başka bir şey bilmemektedir. Bu, insanın en azından yarı rûhânî bir dünyaya girmesinin belirtisidir. Konusu ve konumu itibariyle klasik sayılan bu eser; İbn Tufeyl ve İbn Sînânın metinlerinin Evan Goodman, Sami S. Hawi ve Henry Corbin tarafından şerh ve eleştiriye tabi tutulmasıyla daha da kıymetlenmiş bir çalışma olarak karşımıza çıkıyor.