İlcamü'l - Avam An İlmi'l - Kelam;Hüccetü'l İslam

Gazali’nin Usulü Fıkıh konusunda telif ettiği kitabı el-Mustafa'da bütün dini ilimlerin prensiplerini ispat ettiği için kelamın külli bir ilim olduğunu, fıkıh, tefsir ve hadis gibi diğer ilimlerin ise kelama nispetle cüzi sayıldığını, bundan dolay kelamın en üstün ilim payesini elde ettiğini savunur. İmam Gazali’ye göre fakihle kelamcının derecesi birbirine yakındır, ancak fıkha duyulan ihtiyaç daha genel, kelama duyulan ihtiyaç ise daha şiddetlidir. Fıkıhçılar hac için Mekke yolunda aşevleri inşa eden kişilerdir, kelamcılar ise hac yolunda hacılara kılavuzluk eden ve onları koruyan muhafızlardır. Onun zaman zaman kelama karşı menfi tutum takınmasının önemli bir sebebi kelamla özdeşleşen cedele karşı duyduğu şiddetli muhalefettir. Bununla birlikte Gazali kelamın mutlak olarak zararlı olduğunu söylemez. Bu ilim gerekli durumlarda ve dozda kullanıldığında faydalı olan bir ilaç olduğunu ve ilaçlarında doğal olarak sağlamlara nispetle daha az sayıda olan hastalara verildiğini bu nedenle ruh ve itikat hastalıklarının tedavisinde hastalığın cinsi, hastanın yapısı ve ilacın miktarı dikkate alınması gerektiğini, esas olanın tedavinin yerinde ve gereğince yapılması olduğunu söyler. Elinizdeki kitap İmam Gazali’nin, son eseridir. Bu kitapta sıradan insanların kelam tartışmalarından uzak tutulması konusunu müstakil olarak incelemektedir. Diğer eserlerinde de sıkça dile getirilen bu husus, onun İslam toplumunun en geniş kısmını oluşturan halkın imanını korumaya verdiği önemin bir sonucudur.