İslâm Klasiklerini Yeniden Keşfetmek;Editörler ve Matbaa Kültürü Bir Entelektüel Geleneği Nasıl Dönüştürdü?

Klasik İslâmi eser geleneği, varlığını el yazması eserlerle sürdürürken, 19 yüzyıla gelindiğinde matbaanın gelişimiyle birlikte yeni bir boyut kazanmıştır. Müstensihlerin kısıtlı imkânlarla ve el yazısıyla uzun süren çalışmalar sonucu istinsah ettikleri eserler, matbaanın yaygınlaşmasıyla birlikte kısa zamanda çok sayıda neşredilerek daha fazla okura ulaşma imkânı bulmuştur. Matbaa teknolojisinin gelişimi yalnızca böyle bir imkân sunmakla kalmamış, aynı zamanda bir kültürel dönüşümü de beraberinde getirmiştir. Matbaanın yaygınlaşmasıyla birlikte hem devlet eliyle yönetilen matbaalarda hem de özel matbaalarda hangi el yazması eserlerin neşredileceği, hangilerinin göz ardı edilip tarihin tozlu raflarında unutulmaya terk edileceği ise bugünkü editörlerin karşılığı olarak görebileceğimiz muhakkiklerin inisiyatifinde olmuştur. Bu bağlamda tercihleri ile kanonu belirleyen muhakkikler bu entelektüel ve kültürel dönüşümün bir parçası hâline gelmiştir. Ahmed el-Shamsy, İslâm Klasiklerini Yeniden Keşfetmek’te işte bu meseleler üzerinden klasik Arap-İslâmi eser geleneğinin dönüşümü ve bu dönüşümün aktörlerine odaklanıyor. Avrupalı oryantalist koleksiyonerlerden Arap muhakkiklere, el yazması eserlerden matbu eserlere, devlet matbaalarından özel matbaalara, gelenekçilerden reformistlere Arap matbaa endüstrisi ve yayıncılığının doğuşu ve gelişimine bütüncül bir bakış getiriyor. Klasik ve klasik sonrası dönemlerde, özellikle Mısır, Levant ve Irak bölgelerindeki matbaa ve yayıncılık faaliyetlerine odaklanan Shamsy, yalnızca bu coğrafyaya dair bir analiz ortaya koymaktan öteye giderek matbaa geleneği ve yayıncılık sektörünün genel seyrine dair bir izlek de sunuyor.