Kasımi Tefsiri - Mehasinüt Tevil - 1. Cilt

Kâsımî, insanları aydınlatmak gibi mühim bir amaç doğrultusunda tefsirini kaleme almıştır. On üç yıldayazılmış olsa da hazırlık aşamalarıyla birlikte düşünüldüğünde müellifin ömrünün yarısını bu tefsireadadığı anlaşılmaktadır. Kâsımî bu kapsamda yıllar boyunca Kur'ân'ı incelemeye yönelmiş,kendisinden önce telif edilen tefsirlerin büyük bir bölümünü okumuş ve tetkik etmiştir. Sonra da buuzun okuma ve inceleme çabasını somut hâle getirmek maksadıyla Mehâsinü't-Te'vîl'i yazmayabaşlamıştır. Kâsımî, tefsirinde bazen rivayet tefsirlerinin usulüne uygun bir yol izlemiş, bazen dirayetmüfessirleri gibi davranmış, bazen de çeşitli tefsirlerden bol nakilde bulunarak derleme bir metinortaya koymuştur.Eserin birinci cildi tefsir usulüne ayrılmış olup usûlün ana konuları "kâide" başlığıyla verilmiş, ayrıca"fasıl" ve "matlab" alt başlıkları altında incelenmiştir. İkinci ciltten başlayan tefsir metninde, öncetefsir edilen sûrenin Mushaf'taki sıra numarası, adı ve adlandırma sebebi açıklanmış, Mekkî veyaMedenî olduğu, âyet sayısı belirtilmiş, sûrelerin faziletine dair hadisler kaynaklarıyla birliktezikredilmiştir. Âyetlerin tek tek veya gruplar halinde ele alındığı eserde önce âyetlerde geçen veaçıklanması gerekli görülen kelime veya kavramların dil yönü kısaca ele alınmış, bazen Arapçadakikullanılışlarına değinilmiş, kısa örnekler verilmiş, yer yer eski şiirlerden de yararlanılmıştır. Kâsımîözellikle dikkat çekmek istediği bilgileri "tenbîh" başlığıyla zikretmiş, bazı yerlerde değişik ihtimal vegörüşleri serdederek tartışmıştır. "Tenbîh" başlığı altında dile getirdiği açıklamalarının da yine evvelakendi dönem ve coğrafyasının ihtiyaçlarını karşılamaya, sadra şifa olmasını sağlamaya yönelik olduğugörülür. Döneminin özellikle sosyo-kültürel durumunda ıslaha gitmek istediği; verdiği bilgilerden veâyetlerden çıkarılan hükümlerin kendileriyle ilgili olanları üzerinde daha çok durmasındananlaşılmaktadır.