Kit’abu’l Müsterşid

Ahmed Cedbân’ın, Yemen’de 2001 yılında yayımlanan Mecmu’u Kütüb ve Resâil adlı çalışması Kâsım er-Ressî hakkında yapılan en kapsamlı çalışma ve tahkiktir. Bu eser, iki cilt toplam 1373 sayfadır. Çevirisini sunduğumuz Kâsım er-Ressî’nin Kitâbu’l-Müsterşid isimli bu risâlesi’de bu çalışmanın s. 443-496’da yayımlanan nüshasıdır. Eseri hazırlayan ve takdim eden Abdulkerim Ahmed Cedbân birinci cildin önsözünde Ressî ve eserleri hakkında uzunca bir giriş yazmış ve burada oldukça doyurucu bilgiler vermiştir. Risâleyi Binyamin Abrahamov 1996’da İngilizceye çevirerek yayımlamıştır. Abrahamov bu çeviride uzunca bir girişle teşbih hakkında önemli bir çalışma yapmıştır. O, Ressî’nin Mu’tezile metodunu takip ettiğinin en güzel örneği olarak onun Kitâbu’l-Müsterşid risâlesine dikkatleri çekmektedir. Kitâbu’l-Müsterşid, Ressî’nin kelâmcı kimliğini göstermesi bakımından üzerinde önemle durulması gereken eserlerinden birisidir. Ressî, bu risâlesinde Kur’an’daki Allah’ın kendisini başka şeylere benzetiyor gözüken (teşbihî) ifadelerini Allah’ın hiçbir şeye benzemediği ve O’nun benzersizliğini savunarak yorumlamaktadır. Elinizdeki risâlede Ressî’nin Kur’an’daki teşbihçi (antropomorfist) anlatımlardaki Mu’tezilî metodu benimsediği açıkça görülmektedir. Özetle Ressî, Allah’ın zâtî ve subûtî sıfatları ile teşbih ve tecsimi çağrıştırıcı ifadelerin yorumunu yapmaktadır. Allah’ın mekândan münezzeh oluşu, Allah’ın gökte olmasının ne anlama geldiği, Allah’ın nefsinin insan nefsi gibi olmadığı, Allah’ın nûrunun mahlûkatın nûru gibi olamayacağı, Allah’ın herhangi bir uzvunun bulunmadığı gibi konular bu risâlede işlenmektedir. Allah’ın gözle görülemeyeceği ve Allah’ın bundan münezzeh olduğunu işlerken Ru’yetullah meselesini ele almakta ve Allah’ın dünyada gözle görülemeyeceğine vurgu yapmaktadır. Risâlede Ru’yetullah konusunu genişçe ele almakta ve ‘evliyaullahın Allah’ı cennette göreceklerini inkâr etmediğini’ açıkça ifade ederken bunun keyfiyetsiz, sınırlama ve kuşatma olmaksızın gerçekleşeceğini özellikle vurgulamaktadır. Yayınevi olarak, Kâsım er-Ressî’nin Türkçeye ilk defa tercüme edilen, Kitâbu’l-Müsterşid adlı risalesinin, hayırlara vesile olmasını Cenâb-ı Allah’tan niyaz ediyoruz.