Kur’ân Sünnet Ve Hikmetten Meseller

el-Emsâl, Hakîm et-Tirmizî’nin kıyâsî meseller üzerinden uygulamaya koyulduğu temsil yöntemini tasavvufî bilgi yöntemiyle uyumlu bir şekilde kullandığı, bunu da naslardan müteşekkil bir arka planla destekleyerek meşrûiyet zeminine kavuşturmaya çalıştığı bir eserdir. Velâyet düşüncesinin doğal sonucu olan seçkincilik (avâm-havâs ayrımı) eserin geneline yayılan çoklu ve alternatifli anlatımı beslemektedir. Bununla birlikte Hakîm, bu kesimler arasında yalnızca hiyerarşik bir sınıflandırma yapmakla kalmayıp avâma, havâs olmanın yolunu göstermek istemektedir. Yazarının geniş kesimlere seslenmeyi hedeflediği anlaşılan el-Emsâl hem yöntemi hem de muhtevası bakımından farklı disiplinlerle de irtibatlı bir yapıya sahiptir. Zira bu eser; Emsâlü’l-Kur’ân literatürüne dahil olup Kur’ân ilimleri içerisinde bulunan aynı isimdeki ilmin ilgi alanına girmesi ve ayetleri yorum merkezli kullanması sebebiyle tefsir ilmini, kullandığı temsil yöntemi ve edebî sanatlarla bezeli dili vesilesiyle belâgat ilmini, tasavvufî kavramlar kullanması ve tasavvufun pratik ve teorik konularına değinmesi hasebiyle tasavvuf ilmini, ciddi miktarda hadis aktarması ve bunların önemli bir kısmının senedini zikretmesi nedeniyle de hadis ilmini ilgilendirmektedir. Netice itibariyle el-Emsâl, farklı disiplinlerin ilgi alanına giren zengin yapısına karşın avâm-havâs ayrımı üzerinden kurguladığı anlatı sayesinde her kesimden okura hitap edecek nitelikte bir eserdir.