Niyāz Muḥammed Dīvān-ı Kāmil

Çağatay Türkçesi, Moğol istilasından sonra Cengiz’in çocuklarına ait Çağatay, Altınordu ve İl-hanlı devletlerinin kuruluşuyla yeniden şekillenen Orta Asya’da 13.-14. yüzyıllarda teşekkül eden, 15. yüzyılda Nevâyî ile klasik bir edebî dil hâlini alan ve 15.-20. yüzyıllar arasında Türkçenin Doğu koluna mensup bütün Orta Asya Türklüğünün ortak yazı dili kabul edilen edebî Türk lehçesidir. 17. yüzyıldan sonra etkisini kaybetmeye başlayan Çağatay Türkçesi, 18.-19. yüzyıllar-da, klasik edebî tarzın benzeri/taklidi eserler veren isimlerle temsil edilmiştir. Bu isimlerin en önemlileri Hokand Hanlığı’nda Emîr mahlasıyla şiirler yazan Ömer Han, Fazlî, Gülhanî, Hâzık, Mahmur, Mukimî, Furkat, Zevkî, Zarî, Şevkî; kadın şairler Mahzune, Üveysî ve Nadire; Hive Hanlığı’nda Mûnis Harezmî, Âgehî, Fîruz mahlasıyla yazan II. Muhammed Rahim Han, Tabibî, Âciz, Âkıl, Beyânî, Esed, Gâzî, Hakîrî, Kemâlî, Râcî, Sâdık, Sa’dî, Sultanî, Ümîdî, İvaz ve Kâmil Harezmî’dir (Eckmann, 2017: 210-242).