Ortahisar Nüfus Defterleri 1518-1838 Tahrir Ve Nüfus Defterlerine Göre Osmanlı Kapadokyasında

Bilindiği gibi Türkistan’ın manevi lideri Hoca Ahmet Yesevi önderliğinde, "erenler” olarak tabir edilen alpler, Anadolu’ya gelerek İslamiyet’i ve Türklüğü yayma konusunda görevlendirilmişlerdir. Bunlardan Hibe (Hive) Dede ve Hünkâr Hacı Bektaş-ı Veli, Nevşehir civarına gönderilen önemli kişilerden idi. Ortahisar Kasabası’nın tamamen Türk yerleşim yeri olması, adı geçen Hibe Dede’nin kardeşleriyle beraber Ortahisar civarına yerleşmesi ile başlamıştır. Kardeşleri ve aileleriyle Ortahisar'a yerleşen Hibe Dede sülalesi, XIII. yüzyılın sonlarında Horasan’dan gelmişlerdir. Bu kalabalık Türkmen ailesinin bölgeye göç etmesi ile beraber nüfus hızla artarak şimdiki Ortahisar Kasabası’nın temelleri atılmıştır. Bölge, Osmanlı hâkimiyetine girdikten sonra da iskânlarda en çok tercih edilen yerlerden biri olmuştur. XVI. yüzyıldaki tahrir kayıtlarına baktığımızda çevredeki en büyük köylerden biri olan Ortahisar, ilerleyen zamanlarda da bu özelliğini devam ettirerek günümüze değin bir cazibe merkezi haline gelmiştir. Bu çalışmada Ortahisar’ın nüfus yapılanması ile ilgili 1500’lü yıllardan günümüze kadar olan değişimler ele alınmıştır. Bu konuda öncelikli olarak Osmanlı dönemi tahrir ve nüfus defterleri kullanılarak Osmanlı zamanı Ortahisar insanının sosyo-kültürel özellikleri Cumhuriyet dönemiyle kıyaslayıp bir senteze ulaşılmaya çalışılmıştır. Bölgeye hangi aşiretlerin yerleştiği, bölgede yaşayan insanların hangi meslekleri icra ettiği ve hangi lakabları kullandığı araştırılmıştır. Bu araştırmada Ortahisar’la ilgili BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi) kaynakları, Konya Vilayet Salnamesi’ne göre yapılan çalışmalar, Cumhuriyetin ilanından günümüze kadar yapılan nüfus sayımları, TÜİK Arşivi ve bahsedilen dönemlerle ilgili çağdaş yazarların yaptığı çalışmalardan yararlanılmıştır.