Said Halim Paşa Meşrutiyet ve Cumhuriyet Arasındaki son Halka

Said Halim Paşa, bir devlet adamı olduğu kadar güçlü bir entelektüeldir. Yaklaşık yüz yıl önce kendisinden önceki yüzyıla dair ‘Buhranlarımız’ (Krizlerimiz) eserini yazarak sonraki kuşaklara iki yüzyıllık bir tarihsel bakış açısı kazandırmıştır. Osmanlı-Türk modernleşme sürecindeki temel felsefi duruşunu ve ilkelerini sonraki kuşaklara miras bırakmıştır. Batı modernleşme tarihinde, jakoben devrimciliğe karşı muhafazakâr evrimci tarz-ı siyaseti savunan Edmund Burke ne ise Osmanlı-Türk-Cumhuriyet modernleşmesi için de Said Halim Paşa odur. Said Halim Paşa özellikle muhafazakâr literatürün en çok atıf yapılması gereken fakat yapılmayan düşünürlerin başında gelmektedir. Eserin ortaya çıkma nedeni, tam da bu düşünceden kaynaklanmaktadır. Çünkü hem bir münevver hem de bir devlet adamı olan Said Halim Paşa’nın kıymetinin bilinmesi elzemdir. Aslında, Said Halim Paşa jakoben, otoriter, totaliter, pozitivist ve elitist yön, yöntem ve yönetime karşı muhafazakâr evrimci anlayış ile tarih sahnesindeki yerini de almıştır.