Sarf-I Türki

Sarf-ı Türkî adlı eserde Kazan Tatar Türkçesi Şekil Bilgisi incelenmiştir. 1900 yılında Kazan’da Kerimov Kardeşler Ticaret Merkezi Matbaasında yayınlanan eserin müellifi Abdurrahman Tevfik Bin Muhammet Can’dır. Eser Arap harfli klasik imlayla basılmıştır. İsimler, fiiller, imla, görülen geçmiş zaman, duyulan geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman, geniş zaman, emir kipi, şart kipi, istek kipi, sıfat, edat vb gramer konuları örneklerle ele alınmıştır. Kazan Tatar sahasında yazılan Sarf-ı Türkî Kırım Tatar, Azerbaycan, Osmanlı sahasında yazılmış gramer eserleriyle benzerlik göstermektedir. Osmanlı ve Arap gramer metodolojisi esas alınarak hazırlanan eserdeki gramer terimlerinin tamamına yakını Osmanlı Türkçesi gramer terimleriyle ortaktır. İnceleme: İmlâ Özellikleri, Ünlüler, Ünsüzler, Çok İmlalı Şekiller, İkili İmlalar, Üçlü İmlalar, Sözvarlığı ile İlgili Tespitler, Kapakta Geçen Kelimeler, Özel İsimler, Sarf-ı Türkî’de Kullanılan Gramer Terimleri şeklinde tasnif edilerek yapılmıştır. Tıpkıbasım çeviri yazıyla bakışımlı olarak verilmiştir. Metinde Arapça, Farsça, Moğolca, Fransızcadan alıntılanan kelimeler dizinde alındığı dil belirtilerek yazılmıştır. Türk lehçelerinin tarihî dönemlerini, 20. yüzyıl Tatar Türkçesi şekil bilgisini, yazım ve imla özelliklerini inceleyen dilbilimciler için kaynak eser olacaktır.