Şematik Ceza Muhakemesi Hukuku

Konu Başlıkları: Ceza Muhakemesiyle İlgili Temel Bilgiler Ceza Muhakemesi Şartları Ve Yetki Ceza Muhakemesi Süjeleri Ve İşlemler Deliller Ve Koruma Tedbirleri Soruşturma Evresi, Kovuşturma Evresi Ve Alternatif Çözüm Yolları Kanun Yolları Ve Yargılama Giderleri 7499 sayılı Kanun'un 1 Haziran 2024 itibariyle yürürlüğe giren hükümlerine göre yazılmıştır. Görsel hafızayla desteklenen diyalektik bir ders anlatımı ve analitik düşünme becerisi kazandırmak, hukuk eğitim-öğretiminin temelinde yer alır. Yazarlarının 90'lardan bugüne taşıdığı onlarca sınıf ve binlerce öğrencilik bir tecrübeye yaslanan bu şematik kitapta yazarlar hep "Öğrenciyken nasıl anlatıldığında ve görselleştirildiğinde dersi daha iyi anlıyordu, öğretici olduğumuzda ne yaptığımızda iyi oldu, neyi daha iyi yapabilirdik." sorularına yanıt aramışlardır. Kitap, öğrencilerin ceza muhakemesi dersini daha verimli takip edebilmesine ve bir sınav öncesinde son tekrarlarını daha iyi yapabilmelerine destek olmak için hazırlanmıştır. (Tanıtım Bülteninden) İçindekiler Önsöz ...7 Kısaltmalar ...15 Birinci Bölüm... CEZA MUHAKEMESİYLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER... I. GİRİŞ ...17 A. Ceza Muhakemesinin Amacı ...17 B. Çelişme Yöntemi ve Çelişmeli Muhakeme Hakkı ...17 C. Maddi Ceza Hukuku – Muhakeme Hukuku – İnfaz Hukuku Ayrımı ve Zaman Bakımından Uygulama ...18 D. Kişi Bakımından Uygulama ...19 1. Milletvekili Bağışıklığı ...19 2. Diplomatlar ve Askerler ...19 E. Ceza Muhakemesi Hukukunun Kaynakları ...19 F. Ceza ve Ceza Muhakemesi Normlarının Yorumlanmasındaki Özellikler ...20 II. TARİHSEL OLARAK CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU ...20 A. Ceza Muhakemesi Hukukunun Ceza Hukukundan Ayrılması ...20 B. Ceza Muhakemesi Sistemleri ...21 III. ADİL YARGILANMA HAKKINA İLİŞKİN TEMEL İLKELER ...23 A. Adil Yargılanma Hakkına İlişkin Açık Teminatlar ...23 B. Adil Yargılanma Hakkına İlişkin Zımni Teminatlar – AİHS’nin 6/1. Maddesinde Geçen Adil Bir Biçimde Dinlenilme Hakkından (Hakkaniyet Uygun Yargılanma Hakkı) Türetilen Teminatlar ...24 C. Suçsuzluk Karinesi ...25 D. Adil Yargılanma Hakkına İlişkin Teminatlardan Vazgeçme ...25 İkinci Bölüm... CEZA MUHAKEMESİ ŞARTLARI VE YETKİ... I. CEZA MUHAKEMESİ ŞARTLARI ...27 A. Bazı Ceza Muhakemesi Şartları ...27 B. Olumlu ve Olumsuz Ceza Muhakemesi Şartları ...27 C. Etkisi Bakımından Ceza Muhakemesi Şartları ...27 D. Şikâyet ...28 E. İzin – Talep – Müracaat ...29 II. YETKİ ...29 A. Yetkinin Türleri ...29 B. Milli Yetki ...30 C. Yetki Türlerini Gösteren Şema ...30 D. Yer İtibariyle Yetki ...31 1. Suçun İşlendiği Yer (CMK m. 12/1) ...31 2. Teşebbüs Aşamasında Kalan, Kesintisiz ve Zincirleme Suçlar Bakımından (CMK m. 12/2) ...31 3. CMK’nın 12/3. vd. Fıkralarında Yer Alan Ek Yetki Kuralları ...31 4. Suçun İşlendiği Yerin Belli Olmaması Hâlinde Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi ve Yabancı Ülkede İşlenen Suçlar (CMK m. 13 ve m. 14) ...32 5. CMK’nın 14 ila 16. Maddelerinde Yer Alan Ek Yetki Kuralları ...32 6. Görev, Madde ve Yer İtibariyle Yetki Uyuşmazlığı ...33 7. Ortak Yüksek Görevli Mahkeme ...33 8. Yer İtibariyle Yetkinin Nakli ...34 E. Madde İtibariyle Yetki ...34 F. Görev İtibariyle Yetki (Görev) ...35 G. Kişi İtibariyle Yetki ...36 H. Bağlantı ...37 Üçüncü Bölüm... CEZA MUHAKEMESİ SÜJELERİ VE İŞLEMLER... I. CEZA MUHAKEMESİ SÜJELERİ ...39 A. Ceza Muhakemesinin Asli Süjeleri ...39 B. Hâkim ...39 C. Cumhuriyet Savcılığı ...40 D. Katılan ve Vekili ...40 1. Mağdur, Şikâyetçi ve Katılan ...40 2. Vekil ...42 E. Şüpheli/Sanık ...43 F. Müdafi ...44 II. CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİ ...46 A. İşlemlerde Şekil ...46 B. Süreler ...47 C. Eski Hâle Getirme ...48 D. İşlemi Yapan Makama Göre İşlemlerin Sınıflanması ...49 E. Hükümler ...51 F. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ...52 G. Muhakeme İşlemlerinin Müeyyideleri ...54 Dördüncü Bölüm... DELİLLER VE KORUMA TEDBİRLERİ... I. DELİLLER ...55 A. Tarihsel Olarak İspat Sistemlerinin Safhaları ...55 B. Delillerin Özellikleri ...56 C. Delillerin Sınıflanması ...56 D. Delillerin Ortaya Konulması ...57 E. Tanık Beyanı ...58 1. Tanığın Ödevleri ...58 2. Tanıklıktan Çekinme ...58 3. Tanık Beyanının Sınanması ...59 F. Yer Gösterme (CMK m. 85) ...59 G. Bilirkişi (CMK m. 62–73) ...60 II. KORUMA TEDBİRLERİ ...61 A. Genel Esaslar ...61 1. Koruma Tedbirlerinin Türleri ...61 2. Koruma Tedbirlerinin Ortak Özellikleri ...61 3. Amacı Bakımından Koruma Tedbirleri ...62 4. Koruma Tedbirlerinin Ortak Şartları ...62 B. Tutuklama ...62 1. Genel Bilgiler ...62 2. Tutuklamanın Şartları ...63 3. Tutuklama Kararını Vermeye Yetkili Makam ...64 4. Tutuklamaya Esas Olan Delillere Erişim Hakkı ...64 5. Tutuklamada Azami Süre ...65 6. Soruşturma Evresinde Tutuklunun Adli Kontrol Altına Alınarak veya Cumhuriyet Savcısı Tarafından Re’sen Serbest Bırakılması ...65 7. Tutukluluğun İncelenmesi ...66 8. Tutuklama Kararına, Tutukluluk Hâlinin Devamına Salıverilme Kararına İtiraz ...66 9. Tutuklananın Durumunun Bildirilmesi (CMK m. 107) ...68 10. Gıyabi Tutuklama Ancak İstisnai Hâlde Mümkündür: Kural Tutuklama Kararının Yüze Karşı Verilmesidir ...68 C. Adli Kontrol ...68 1. Genel Bilgiler ve Adli Kontrol Tedbirlerinin Türleri ...68 2. Adli Kontrolün Şartları ...70 3. Adli Kontrolün Ortaya Çıkış Şekilleri ...70 4. Adli Kontrol Kararını Vermeye Yetkili Makam ve Gözden Geçirme ...71 5. Adli Kontrolde Azami Süre ...71 6. Adli Kontrolün Gözden Geçirilmesi, Tedbirin Değiştirilmesi Kaldırılması ve Karara İtiraz ...72 7. Adli Kontrolde Geçen Sürenin Mahsubu ...72 D. Yakalama ...72 1. Genel Bilgiler ...72 2. Yakalamanın Türleri ...73 3. Herkese Verilen Yakalama Yetkisi ...73 4. Kolluğa Verilen Yakalama Yetkisi ...73 5. Yakalama Sonrası Yapılacak İşlemler ...74 6. Yakalanan Kişinin Hakları (YGİY 6/4) ...74 7. Yakalamanın Bildirilmesi Üzerine Cumhuriyet Savcısının Vereceği Karar ...75 8. Yakalama Emri Üzerine Yakalama ...75 9. Yakalanan Kişinin Hâkim veya Mahkeme Önüne Çıkması (CMK m. 94) ...75 10. Yakalamanın Bildirilmesi (CMK m. 95 ve 96) ...76 11. Yeniden Yakalama Yasağı (CMK m. 91/6) ...76 E. Gözaltı ...76 1. Gözaltı Kararı Verilmesi İçin Gerekli Olan Şartlar ...76 2. Gözaltı Süresi ...76 3. Kolluk Amirinin Suçüstü Hâlinde Gözaltı Yetkisi (CMK m. 91/4) ...77 F. Arama ...77 1. Genel Bilgiler ...77 2. Aramanın Türleri ...78 3. Adli Aramanın Amacı ...78 4. Aranabilecek Yerler ...79 5. Aranabilecek Kişiler ve Şüphenin Dereceleri ...79 6. Arama Kararını veya Emrini Vermeye Yetkili Merci ...80 7. Arama Kararında veya Emrinde Gösterilecek Hususlar ...80 8. Karar Alınmadan Arama Yapılabilecek Olan Hâller ...80 9. Aramanın Zamanı ...81 10. Aramada Hazır Bulunma ...82 11. Aramanın Sonucu ve Arama Sonucunda Verilecek Belge ...82 12. Aramaya İlişkin Özel Hükümler ...83 13. Belge ve Kağıtları İnceleme Yetkisi ve Devlet Sırrı İçeren Belgeler ...85 G. Elkoyma ...85 1. Genel Bilgiler ...85 2. Elkoymanın Türleri ...85 3. Elkoyma Yasağı ...86 4. Elkoyma Kararını veya Emrini Vermeye Yetkili Merci ...86 5. Elkoyma Usulü ...87 6. Özel Elkoyma Türlerinin Şartları ...87 a. Postada Elkoyma (CMK m. 129) ...87 b. Taşınmaz Hak ve Alacaklara Elkoyma (Genişletilmiş Elkoyma) (CMK m. 128) ...88 c. Şirket Yönetimi İçin Kayyum Tayini (CMK m. 133) ...90 H. İletişimin Tespiti ve Kayda Alınması ...90 1. Genel Bilgiler ...90 2. İletişimin Tespiti ve Kayda Alınması Başlığı Altında Dört Ayrı Tedbir Yer Almaktadır ...91 3. İletişimin Tespiti ve Kayda Alınması Başlığı Altında Yer Alan Tedbirler ...91 a. İletişimin Dinlenmesi, Kayda Alınması ve Sinyal Bilgilerinin Değerlendirilmesi ...92 i. Şartları ...92 ii. Tedbirin Uygulanması Yasak Olan Kişiler ...92 iii. Kararı Vermeye Yetkili Makam ...92 iv. Tedbirin Süresi ...93 b. İletişimin Tespiti ...93 c. Mobil Telefonun Yerinin Tespiti ...93 İ. Gizli Soruşturmacı (CMK m. 139) ...94 J. Teknik Araçlarla İzleme (CMK m. 140) ...95 1. Genel Bilgiler ve Şartları ...95 2. Kararı Vermeye Yetkili Makam ...95 3. Süre Sınırlamaları ...96 K. Tesadüfen Elde Edilen Deliller ...96 L. Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat (CMK m. 141–144) ...97 1. Mahkemeye Dava Açılması Yoluyla Tazminat Talebi ...97 2. Tazminat İsteyebilecek Kişiler ...98 3. Komisyona Başvuru Yoluyla Tazminat Talebi ...98 4. Karara Karşı Kanun Yolu ...99 5. Ödenen Tazminatın Geri Alınması ...100 6. Tazminatın Rücuu ...100 7. Tazminat İsteyemeyecek Kişiler ...100 Beşinci Bölüm... SORUŞTURMA EVRESİ, KOVUŞTURMA EVRESİ VE... ALTERNATİF ÇÖZÜM YOLLARI... I. SORUŞTURMA EVRESİ ...101 A. Soruşturma Evresinin Özellikleri ...101 B. Suçun Öğrenilme Şekilleri ...102 C. Cumhuriyet Savcısının Görevleri ...102 D. Sulh Ceza Hâkiminin Soruşturma Yapması ...103 E. Soruşturma Yapılmasına Yer Olmadığı Kararı ...103 F. Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı ...104 G. Soruşturma Yapılmasına Yer Olmadığı ve Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararlarının Yargısal Denetimi ...104 1. Genel Bilgiler ...104 2. Kovuşturma Davası (CMK m. 173) ...105 H. Etkili Soruşturma Yükümlülüğü ...105 İ. Kamu Davasının Açılmasından Takdir Yetkisi ...106 J. İddianamenin Değerlendirilmesi, İadesi ve Kabulü ...106 II. KOVUŞTURMA EVRESİ ...107 A. Kovuşturma Evresinin Altında Yer Alan Devreler ...107 B. Duruşma Hazırlığı ...108 C. Duruşma Devresine Hâkim İlkeler ...109 D. Duruşmada Hazır Bulunması Zorunlu Olanlar ...109 E. Kesiksizlik ilkesinin İstisnaları ...109 F. Duruşmanın Yürüyüşü ...110 1. Başlangıçtan Delillerin Ortaya Konulmasının Başlamasına Kadar ...110 2. Delillerin Ortaya Konulması (İkame Edilmesi) ve Tanık Delilinde Soru Sorma ...110 3. Delillerin Tek Tek ve Bir Bütün Olarak Değerlendirilmesi ve Duruşmanın Bitişi ...112 4. Duruşma Tutanağının İçeriği (CMK m. 221/1) ve İspat Gücü (CMK m. 222) ...113 5. İspatın Ölçütü ve Gerekçe ...113 6. Müzakere ve Kararın Açıklanması ...115 III. ALTERNATİF ÇÖZÜM YOLLARI VE BASİT YARGILAMA USULÜ ...115 A. Genel Olarak ...115 B. Seri Muhakeme ...115 C. Uzlaştırma ...118 1. Genel Olarak ...118 2. Uzlaştırmaya Tabii Olan ve Olmayan Suçlar ...118 3. Birden Fazla Fail veya Mağdurun Bulunması ...119 4. Uzlaştırmanın Şartları ...119 5. Sürecin Yürüyüşü ...120 6. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırma ...121 7. Uzlaştırmada Süreler ...12