Son Evrensel Hükümdar Sultan ıı. Abdulhamid Han

İngiliz tarihçi Arnold Toynbee Batı medeniyeti karşısında İslâm dünyasının pek şansıolmadığını söyler.İslam dünyası için iki seçenek vardır. Ya Roma'ya başkaldıran "Zealot" modeli ya dateslimiyetçi "Herodian" modeli.Zealotmodelinde yabancı güç karşısına son model silahlarla çıkıp üstün taktiklerlesavaşa giriştiğinde ve bu karşılaşma durumu kötüye gittiğinde kendi geleneksel savaştaktiklerini titiz şekilde uygulayandır.Herodianise kendisinden hünerli ve daha iyi silahlanmış birisiyle karşılaştığındageleneksel savaş taktiklerini bırakarak düşmanın taktik ve silahlarıyla savaşmayı öğreneninsandır.Tanzimat ile başlayan bu Herodian yaklaşım Cumhuriyetin ilk yıllarında etkisini iyiceartırmıştır.Sultan Abdülhamid Hân ise iyice zayıflayan devleti çağın gereklerine uygun bir şekildeyeniden organize etmeye çalışırken Osmanlı medeniyetinin tarihsel misyonuna sahipçıkmış, manevi yönden yapmış olduğu değerlendirmeler ile devleti ve milleti derleyiptoparlamaya gayret etmiştir.Sultan II. Abdülhamid, dünyanın son evrensel hükümdarlığı olan Osmanlı Devleti'nimutlak güçle yöneten son Osmanlı padişahıdır. O'nun tahttan indirilmesi esastaOsmanlı'nın da vedasıydı.