Spinoza

Spinoza, yaşamı boyunca ne zenginlik ne duyusal zevk ne de şöhret aradı. Yapabildiği zaman kitaplarını yazdı ve yayınladı, çünkü sevincinin bir kısmı, söylediği gibi, başkalarına yardım eli uzatmaktan, onların olayları kendi yaptığı gibi görmelerini ve anlamalarını sağlamaktan ibaretti. Görmedilerse veya inatla anlamayı reddettilerse, onları aşmayı görevinin bir parçası olarak görmedi. O hiçbir misyonerlik hevesiyle canlandırılmamıştı. Gerçeği aramak ve bulduğunu elinden geldiğince açıklamakla yetindi. Gerçeğin bizi özgür kılacağına yürekten inanıyordu. Ama anladığımız gerçeğin bize dayatılan gerçeğin değil. Etik kitabının müsveddesini masasına bırakmaktan oldukça memnundu. Hayatı boyunca insanlar onu dinlemek istemediler. Ölümünden sonra yaptılarsa, candan karşılandılar. Hayatta olduğu gibi ölümde de onu idealine sadık bulacaklardı.