Tasavvuf Yolu;;Mücâhede ve Mücâhedede Şeyhin Zaruretine Dair

"Acaba ehil kimseler tarafından yazılan eserleri okumak ve onların buyolda nasıl hareket edileceğini açıklayan sözlerine uymak suretiyle 'vicdanîmârifet' ile 'zevkî mârifet'e ulaşmak ve ruhanî âlemin üzerindeki perdelerikaldırmak mümkün olur mu? Yoksa müride sülûkün delillerini açıklayacak,tehlikelerine karşı onu uyarıp sakındıracak, mânevî hâl ve vâridâtınkarışıklığı esnasında müride bunları birbirinden ayırt ettirecek bir kimseye;yani ümmet için âdil yönetici ya da hasta için mâhir bir tabip mesabesindeolan bir şeyhe mi ihtiyaç vardır?"Endülüslü âlim İbrâhim eş-Şâtıbî'nin (ö. 790/1388) gönderdiğimektuplar aracılığıyla çağdaşı âlimlere yönelttiği bu sorular, 14 yüzyılEndülüs'ünde yalnızca sûfî çevrelerle sınırlı kalmayıp fakihler ve devletadamlarının da dâhil olduğu hararetli bir tartışmanın yansımalarıydı. İbnHaldun, Şifâʾü's-sâʾil li-tehzîbi'l-mesâʾil ismiyle anılan risâlesinde butartışmaya son derece analitik bir yaklaşımla dâhil olur. Başta "mücâhede"kavramı olmak üzere, sûfîliğin temel kavramlarının çeşitli veçhelerine ve bukavramların sûfîler tarafından alımlanışına dair özgün bir tahlil ve eleştirisunar. Mâlikî başkadılığı vazifesinde bulunmuş bir fakih ve sosyal bilimlerinkurucu metinlerinden kabul edilen Mukaddime'nin müellifi olarak İbnHaldun meseleyi entelektüel bir mesafeyle ele alır ve yalnızca yukarıdazikredilen sorular çerçevesinde ilmî bir mütalaa sunmakla yetinmez, aynızamanda fıkıh ve tasavvuf arasındaki alanda tartışmalara yol açan birçokmeseleyi de ihtiyatlı bir değerlendirmeye tâbi tutar.