Türk Özel Hukuku Cilt I Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri

GİRİŞ 1. HUKUK KAVRAMI.1 1.1. Toplum Yaşamı, Düzen ve Güven Gereği.1 1.2. Toplumu Düzenleyen Kuralların Türleri.3 1.2.1. Ahlâk kuralları3 1.2.2. Din kuralları4 1.2.3. Görgü (nezaket) kuralları4 1.2.4. Örf ve âdet kuralları5 1.2.5. Özel olarak hukuk kuralları5 1.2.5.1. Genel açıklamalar ve tanım.5 1.2.5.2. Hukuk kuralları ile diğer toplumu düzenleyen kurallar arasındaki ilişki6 1.2.5.3. Yaptırım (müeyyide)8 1.2.5.3.1. Genel olarak8 1.2.5.3.2. Yaptırımın türleri9 1.2.5.3.2.1. Ceza.9 1.2.5.3.2.2. Tazminat9 1.2.5.3.2.3. Geçersizlik (hükümsüzlük).11 1.2.5.3.2.4. Cebrî icra (zorla yerine getirme).13 2. HUKUKUN ÇEŞİTLİ ANLAMLARI13 2.1. Pozitif (Müspet, Yürürlükteki) Hukuk13 2.2. Tarihî Hukuk14 2.3. Yazılı Hukuk (Mevzuat)14 2.4. Yazılı Olmayan Hukuk (Örf ve Âdet Hukuku)14 2.5. İdeal Hukuk.14 2.6. Hukuk Bilimi.15 3. HUKUKUN DALLARI VE MEDENÎ HUKUKUN BUNLAR İÇİNDEKİ YERİ.15 3.1. HUKUKUN DALLARI15 3.1.1. İç hukuk-uluslararası (milletlerarası) hukuk.15 3.1.1.1. İç hukuk.15 3.1.1.2. Uluslararası (milletlerarası) hukuk15VIII 3.1.2. Maddî hukuk-usul hukuku (şeklî hukuk, yargılama hukuku).15 3.1.2.1 Maddî hukuk.15 3.1.2.2. Usul hukuku.16 3.1.3. Kamu hukuku-özel hukuk16 3.1.3.1. Genel olarak.16 3.1.3.2. Kamu hukukunun dalları.18 3.1.3.2.1. Anayasa hukuku18 3.1.3.2.2. İdare hukuku.18 3.1.3.2.3. Ceza hukuku.18 3.1.3.2.4. Ceza usul hukuku18 3.1.3.2.5. Medeni usul hukuku.18 3.1.3.2.6. İcra ve iflâs hukuku.19 3.1.3.2.6.1. İcra hukuku19 3.1.3.2.6.2. İflâs hukuku.19 3.1.3.2.7. Uluslararası (milletlerarası) hukuk.19 3.1.3.2.8. Vergi hukuku ve kamu maliyesi.19 3.1.3.2.9. Genel kamu hukuku20 3.1.3.3. Özel hukukun dalları.20 3.1.3.3.1. Medenî Hukuk20 3.1.3.3.2. Borçlar hukuku.20 3.1.3.3.3. Ticaret hukuku20 3.1.3.3.4. Milletlerarası özel hukuk (Uluslararası özel hukuk, devletler özel hukuku)20 3.1.3.3.5. Fikrî hukuk.21 3.1.3.4. Karma nitelikteki hukuk dalları.21 3.1.3.4.1. İş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku.21 3.1.3.4.2. Toprak hukuku21 3.1.3.4.3. Hava hukuku.21 3.2. Medenî Hukukun Özel Hukuk-Kamu Hukuku Ayırımındaki Yeri ve Anlamı.21 3.2.1. Medenî Hukukun yeri.21 3.2.2. Medenî Hukukun anlamı21 4. MEDENÎ HUKUKUN DÜZENLENİŞ TARZI VE BU SİSTEMLER İÇİNDE TÜRK MEDENÎ HUKUKUNUN YERİ.22 4.1. Roma/Cermen Hukuk Sistemi.22 4.2. Anglosakson Hukuk Sistemi24 4.3. İslâm Hukuku24 4.4. Sosyalist Hukuk Sistemi25 4.5. Türkiye’nin Bu Sistemler İçindeki Yeri.25 5. TÜRK MEDENÎ HUKUKUNUN DA İÇİNDE BULUNDUĞU ROMA/CERMEN HUKUK SİSTEMİNDE KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ.26 5.1. Kanunlaştırma Kavramı.26 5.2. Kanunlaştırma Yöntemleri.27 5.2.1. Kazuistik (meseleci) yöntem27 5.2.2. Soyut (mücerret) sistem27IX 5.3. Medenî Hukuk Alanındaki Başlıca Kanunlaştırma Hareketleri28 5.3.1. Prusya Devletleri Genel Land Kanunu (Allgemeines Landrecht für die preussischen Staaten).28 5.3.2. Fransız Medenî Kanunu (Code Civil Français, Ccfr).28 5.3.3. Avusturya Medenî Kanunu (Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch, ABGB).28 5.3.4. Alman Medenî Kanunu (Bürgerliches Zivilgesetzbuch, BGB)28 5.3.5. İsviçre Medenî Kanunu (Schweizerisches Zivilgesetzbuch, ZGB; Code Civil Suisse, Ccs).29 6. TÜRKİYE’DE KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ, ÖZELLİKLE MEDENÎ HUKUKUN VE BORÇLAR HUKUKUNUN GELİŞİMİ.31 6.1. Cumhuriyetin Kurulmasından Önceki Dönem31 6.2. Cumhuriyet Dönemi ve Türk Medenî Kanununun Oluşumu32 6.3. Yeni Türk Medenî Kanununun Bütünüyle Değerlendirilmesi.34 6.3.1. Genel olarak34 6.3.2. Şekil bakımından35 6.3.3. Esas yönünden36 6.4. Türk Borçlar Kanununun Oluşumu.38 6.4.1. Genel olarak değerlendirilmesi.38 6.4.2. Şekil yönünden.38 6.4.3. Esas bakımından.39 7. MEDENÎ KANUN VE BORÇLAR KANUNUNUN BÜTÜNLÜĞÜ.40 8. HUKUKUN KAYNAKLARI, ÖZELLİKLE MEDENÎ KANUNUN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI.41 8.1. Genel Olarak41 8.1.1. Yaratıcı kaynak.41 8.1.2. Yürürlük kaynakları41 8.1.3. Bilgi kaynakları42 8.2. Medenî Hukukun Yürürlük Kaynakları.42 8.2.1. Asıl yürürlük kaynakları.43 8.2.1.1. (Teknik anlamda) Kanun.43 8.2.1.1.1. Kanunların hazırlanması.44 8.2.1.1.2. Kanunların özellikleri.45 8.2.1.1.2.1. Genellik.45 8.2.1.1.2.2. Süreklilik.45 8.2.1.1.3. Kanunların Anayasaya uygunluğu ve bunun denetlenmesi46 8.2.1.1.3.1. İptal davası.46 8.2.1.1.3.2. Anayasa’ya aykırılık iddiasının def’i olarak ileri sürülmesi.47 8.2.1.1.3.3. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru.48 8.2.1.2. Kanun hükmünde kararname.50 8.2.1.3. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi.51 8.2.1.4. Tüzük.52 8.2.1.5. Yönetmelik52X 8.2.2. Tamamlayıcı hukuk kaynağı: Örf ve âdet hukuku53 8.2.2.1. Örf ve âdet hukukunun tanımı.53 8.2.2.2. Örf ve âdet hukukunun unsurları.53 8.2.2.2.1. Maddî unsur54 8.2.2.2.2. Manevî unsur54 8.2.2.2.3. Hukukî unsur54 8.2.2.3. Örf ve âdet hukukunun türleri.55 8.2.2.3.1. Yaygın ve yöresel örf ve âdet hukuku.55 8.2.2.3.2. Genel örf ve âdet hukuku, özel örf ve âdet hukuku55 8.2.2.3.3. Alelâde örf ve âdet hukuku, ticarî örf ve âdet hukuku55 8.2.2.4. Örf ve âdet hukukunun rolü.55 8.2.2.4.1 Kanun boşluklarını doldurmak55 8.2.2.4.2. Kanun hükümlerini yorumlamak56 8.2.2.4.3. Kanuna aykırı örf ve âdet.57 8.2.3. Sözleşme bir hukuk kaynağı mıdır?.58 9. ÖZEL OLARAK: MEDENÎ HUKUKUN TEMEL KAYNAKLARI OLAN TÜRK MEDENÎ KANUNU VE BORÇLAR KANUNU58 9.1. Türk Medenî Kanunu.59 9.1.1. Başlangıç59 9.1.2. Kişiler Hukuku.59 9.1.3. Aile Hukuku59 9.1.4. Miras Hukuku.60 9.1.5. Eşya Hukuku.60 9.2. Türk Borçlar Kanunu.60 9.3. Medenî Kanunda Genel Bölüm Meselesi: MK. 5.61 9.4. Medenî Kanunun 5. Maddesinin Uygulama Şartları.63 9.4.1. Bir özel hukuk ilişkisinin varlığı63 9.4.2. Özel bir düzenlemenin bulunmaması.64 9.4.3. Hükmün örneksemeyle uygulanması64 10. KANUNLARIN UYGULANMASI.65 10.1. Genel Olarak65 10.2. Kanunların Yer İtibariyle Uygulanması.66 10.3. Kanunların Zaman İtibariyle Uygulanması.67 10.3.1. Kanunların Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Kalkması67 10.3.1.1. Kanunların Yürürlüğe Girmesi67 10.3.1.2. Kanunların Yürürlükten Kalkması68 10.3.2. Kanunların Zaman İtibariyle Uygulanmasına İlişkin Kurallar.69 10.4. Kanun Hükümlerinin Sözüyle ve Özüyle Uygulanması75 10.4.1. Genel açıklama.75 10.4.2. Kanun hükümlerinin sözü itibariyle uygulanması76 10.4.2.1. Kanun hükümlerinin düz anlam itibariyle uygulanması77 10.4.2.2. Kanun hükümlerinin zıt anlam (mefhumu muhalif) itibariyle uygulanması.77XI 10.4.2.3. Kanun hükümlerinin atıf (yollama) yoluyla uygulanması.78 10.4.3. Kanun hükümlerinin özleri itibariyle uygulanması ve yorum79 10.4.3.1. Kanun hükümlerinin özleri itibariyle uygulanmaları79 10.4.3.2. Yorum81 10.4.3.2.1. Tanım ve genel açıklamalar81 10.4.3.2.2. Yorumun türleri.81 10.4.3.2.3. Yorum metotları81 10.4.3.2.3.1. Söze göre (lafzî) yorum metodu81 10.4.3.2.3.2. Sübjektif tarihî yorum metodu.82 10.4.3.2.3.3. Objektif tarihî yorum metodu82 10.4.3.2.3.4. Objektif zamana uygun yorum metodu.83 10.4.3.2.4. Yorumda yararlanılacak araçlar83 10.5. Kanun Hükümlerinin Niteliklerine Göre Uygulanması.86 10.5.1. Genel hükümler-özel hükümler86 10.5.2. Emredici hükümler- emredici olmayan hükümler87 10.5.2.1. Emredici hukuk kuralları.87 10.5.2.2. Emredici olmayan hukuk kuralları88 10.5.2.2.1. Yedek (tamamlayıcı) hükümler.88 10.5.2.2.2. Yorumlayıcı hukuk kuralları.89 11. KANUN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASINDA HÂKİMİN TAKDİR YETKİSİ.89 11.1. Şartlarda Takdir Yetkisi91 11.2. Hükümde Takdir Yetkisi91 12. KANUNDA UYGULANABİLİR BİR HÜKÜM BULUNMAMASI HÂLİNDE ÖRF VE ÂDET HUKUKUNUN UYGULANMASI91 12.1. Giriş.91 12.2. Boşluk92 12.3. Boşluk ve Hukuk Dışı Alan.92 12.4. Boşluk ve Menfî Çözüm (Nitelikli Susma).92 12.5. Boşluk ve Kanunun Yetersizliği94 12.6. Boşluk Türleri94 12.6.1. Hüküm içi boşluk- kanun boşluğu95 12.6.1.1. Hüküm içi boşluk.95 12.6.1.2. Kanun boşluğu.95 12.6.1.2.1. Gerçek boşluk.96 12.6.1.2.1.1. Açık boşluk96 12.6.1.2.1.2. Örtülü boşluk.97 12.6.1.2.2. Gerçek olmayan boşluk98 13. KANUN BOŞLUĞUNUN DOLDURULMASI YOLLARI98 13.1. Örf ve Âdet Hukukunun Uygulanması99 13.2.1. Genel olarak100 13.2.2. Hâkimin hukuk yaratmasının şartları.100XII 13.2.3. Hâkimin hukuk yaratırken izleyeceği yöntem101 13.2.4. Hâkimin hukuk yaratırken yararlanacağı araçlar102 13.2.5. Hâkimin yarattığı hukukun uygulanması.102 14. HÂKİMİN HUKUKU UYGULARKEN BİLİMSEL GÖRÜŞLERDEN VE MAHKEME KARARLARINDAN YARARLANMASI.103 14.1. Genel Olarak103 14.2. Bilimsel Görüşler (Öğreti, Doktrin)104 14.3. Yargı Kararları.105 15. HAK.106 16. HAKLARIN ÇEŞİTLERİ.108 16.1. Dayandığı Hukuk Dalına Göre Hakların Ayırımı: Kamu Hukuku Hakları- Özel Hukuk Hakları.109 16.2. Niteliklerine Göre Hakların Ayırımı: Mutlak Haklar-Nisbî (Kişisel) Haklar110 16.2.1. Mutlak haklar.110 16.2.1.1. Eşya üzerindeki mutlak haklar.110 16.2.1.1.1. Aynî haklar (maddî eşya üzerinde mutlak haklar).111 16.2.1.1.1.1. Mülkiyet112 16.2.1.1.1.2. İrtifak hakkı113 16.2.1.1.1.3. Rehin hakkı.117 16.2.1.1.1.4. Taşınmaz yükü (gayrımenkul mükellefiyeti)119 16.2.1.1.2. Fikrî haklar (maddî olmayan eşya üzerinde mutlak haklar).120 16.2.1.2. Kişi üzerindeki mutlak haklar121 16.2.1.2.1. Kişinin kendi üzerindeki mutlak hakları: Kişilik hakkı122 16.2.1.2.2. Kişinin başkalarına ilişkin mutlak hakları: Velâyet ve vesayet122 16.2.2. Nisbî haklar (Kişisel haklar).123 16.2.2.1. Nisbî hakların çeşitleri.124 16.2.2.1.1. Alacak hakkı.124 16.2.2.1.2. Yenilik doğuran haklar125 16.2.2.1.3. Borç ilişkisi dışındaki hukukî ilişkilerden doğan nisbî haklar.126 16.2.2.2. Etkisi güçlendirilmiş nisbî (kişisel) haklar127 16.3. Konularına Göre Haklar: Malvarlığı Hakları-Kişi Varlığı Hakları129 16.3.1. Malvarlığı hakları.130 16.3.2. Kişi varlığı hakları131 16.4. Devir Edilebilmelerine Göre Haklar: Devredilebilir Haklar-Devredilemeyen Haklar.131 16.5. Kullanabilecek Kişilere Göre Haklar: Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar- Başkasınca Kullanılabilecek Haklar133 16.6. Hak Sahibinin Belirlenmesi Şekline Göre Haklar: Bağımsız Haklar-Bağlı Haklar135 16.6.1. Bağımsız haklar135 16.6.2. Bağlı haklar.135 16.6.2.1. Eşyaya bağlı haklar136XIII 16.6.2.2. Alacağa bağlı haklar137 16.6.2.3. Sözleşmeye bağlı haklar137 16.6.2.4.