Tâbiîn Dönemi Âlimlerinin Âyet İstişhâd ve İktibasları

Tarihten günümüze Müslümanlar hayatın doğal akışı içerisinde Kur’an’la iç içe olmuşlar, hem yürüttükleri İlmî faaliyetlerde hem de gündelik yaşamlarında birincil kaynak olarak Kur’an’a başvurmuşlardır. Yaşanan bir olay, savunulan bir düşünce veya üzerinde konuşulan bir konu hakkında âyetlerin gerekçe ve destekleyici unsur olarak kısmen ya da bütün hâlinde sözlü veya yazılı olarak alıntılanması bu olgunun tezahürleri arasında yer almaktadır. Bu uygulama literatürde istişhâd, iktibas ve istidlâl kavramlarıyla ifade edilmektedir. Kaynaklarda Hz. Peygamber (s.a.v.) ve sahâbe döneminden itibaren bu olguya dair çok sayıda rivayetle karşılaşılmaktadır. Tefsir, hadis, fıkıh, kıraat, Arap dili, câhiliye şiiri, Arap tarihi ve nesep ilmi gibi alanlardaki birikimleriyle temayüz eden tâbiîn dönemi âlimlerinden de bu hususta önemli miktarda rivayet aktarılmaktadır. Bu kitapta tâbiîn âlimlerinden günümüze intikal eden iman, ibadet, ahlak, fıkıh ve kelama dair âyet istişhâd ve iktibasları üç bölüm hâlinde incelenmektedir. Çalışmada anılan rivayetlerdeki istişhâd ve iktibasların hangi anlam katmanlarında gerçekleştiği ve bağlama uygunluk açısından ne durumda olduğu hususunda değerlendirmelerde bulunulmaktadır.