Zeydiyye Mutezile Etkileşimi

Zeydiyye ve Mu‘tezile’nin mezhep esasları büyük ölçüde birbiriyle örtüşür. Ayrıştıkları temel nokta “imâmet”in “el-menzile beyne’l-menzileteyn” ilkesiyle yer değiştirmesidir. Nitekim bu hususu Şehristânî, Hâdî b. İbrâhim el-Vezîr ve Makbilî gibi âlimler dile getirmiş, günümüzde de bazı araştırmacılar benzer görüşleri ifade etmiştir. Ancak bahsedilen görüş sahipleri, Zeydiyye ve Mu‘tezile’nin mezhep esaslarındaki benzerliği vurgulamışsa da ikisi arasındaki ilişkinin gelişim sürecine pek değinmemiştir. Bu çalışmada, Zeyd b. Ali’den (ö. 122/740) Ressî’nin (ö. 246/869) ölümüne kadarki dönemde Zeydiyye-Mu‘tezile etkileşimi fikrî, siyasî ve metodik yönleriyle ortaya konularak konuya ilişkin geçmişte ve günümüzde ileri sürülen tezler sorgulanmaktadır.